Afrika’da yükselen şiddet dalgası, Washington’da yeni bir krizin fitilini ateşledi. Eski ABD Başkanı Donald Trump, Nijerya’daki Hristiyan topluluklara yönelik saldırılara dikkat çekerek, Abuja yönetimini “yeterli önlem almamakla” suçladı ve gerekirse Amerikan askerlerinin “silahlarıyla birlikte” bölgeye gönderileceğini açıkladı.
Trump’ın bu açıklaması, kısa süre önce hayatını kaybeden muhafazakâr aktivist Charlie Kirk’ün sosyal medya paylaşımlarının ardından geldi. Kirk, Nijerya’da son 15 yılda “Müslüman militanlar tarafından 125 bin Hristiyanın öldürüldüğünü ve 19 bin kilisenin yok edildiğini” iddia etmişti. Her ne kadar bu verilerin kaynağı belirsiz olsa da, ABD’deki Evanjelik çevrelerde yankı buldu.
Trump, Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada Nijerya’daki durumun “Hristiyanlık için varoluşsal bir tehdit” haline geldiğini savundu. “Teröristler Hristiyan kardeşlerimize nasıl davranıyorsa, biz de aynı kararlılıkla karşılık vereceğiz. Hızlı, sert ve etkili bir müdahale olacak” diyen Trump, Pentagon’a operasyon planlaması için talimat verdiğini de duyurdu.
Savunma Bakanı Pete Hegseth Trump’ın paylaşımına kısa bir yanıtla destek verdi: “Evet efendim.”
Nijerya’dan temkinli yanıt: “Toprak bütünlüğümüz korunmalı”
Trump’ın tehdidine Nijerya hükümeti temkinli bir yanıt verdi. Başkan Bola Ahmed Tinubu, ABD’nin askeri desteğinin ancak ülkesinin toprak bütünlüğünün tanınması koşuluyla kabul edilebileceğini belirtti. Tinubu, X hesabından yaptığı açıklamada, “Dini özgürlük, ulusal kimliğimizin temelidir. Ülkemizin inançlar arası çatışmalarla anılmasını reddediyoruz” ifadelerini kullandı.
Abuja yönetimi, Trump’ın açıklamalarını “gerçek bir savaş tehdidinden ziyade diplomatik baskı aracı” olarak değerlendirdi.
Sahadaki tablo karmaşık: Hem Hristiyanlar hem Müslümanlar hedefte
Son yıllarda Nijerya’da Boko Haram ve IŞİD bağlantılı silahlı grupların saldırılarında binlerce kişi yaşamını yitirdi. Şiddetin sadece dini temelli olmadığını vurgulayan uzmanlar, çatışmaların çoğunlukla tarım arazileri, su kaynakları ve etnik rekabet gibi nedenlerden kaynaklandığını belirtiyor.
ABD merkezli Silahlı Çatışma Konumu ve Olay Verisi Programı (ACLED) verilerine göre, 2020’den 2024’e kadar ülkede 11.800’den fazla saldırıda 20 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Bunların yalnızca küçük bir kısmı doğrudan dini saiklerle gerçekleşti.
New York Üniversitesi araştırmacısı Olajumoke Ayandele, “Nijerya’da yaşanan katliamları tek bir inanç grubuna indirgemek büyük hata olur. Bu, toplumsal eşitsizliklerin ve devletin zayıf yönetim kapasitesinin bir sonucudur” değerlendirmesini yaptı.
ABD iç siyasetinde yeni bir tartışma
Trump’ın Nijerya çıkışı, ABD’de yaklaşan seçimler öncesinde Evanjelik seçmenleri yeniden harekete geçirdi. Beyaz Saray’ın eski dini danışmanı Paula White-Cain, Trump’a teşekkür ederek “Afrika’daki inanç savaşında yanınızdayız” mesajı paylaştı.
Texas Senatörü Ted Cruz ve Evanjelik lider Franklin Graham da Nijerya’da Hristiyanlara yönelik saldırılara karşı Washington’un “daha kararlı” bir tutum alması gerektiğini savundu.
Uzmanlar uyarıyor: “Afrika yeni bir cepheye dönüşebilir”
Uzmanlara göre, Trump’ın söylemleri ABD’nin Afrika’daki askeri varlığını genişletme olasılığını yeniden gündeme getirdi. Ancak analistler, böylesi bir müdahalenin kıtada yeni bir istikrarsızlık dalgası yaratabileceği uyarısında bulunuyor.
Vatikan ve İngiltere Kilisesi, Nijerya’daki şiddetin “dini bir savaş değil, sosyal bir trajedi” olduğunu vurgularken, uluslararası toplumdan krize barışçıl çözüm arayışlarına destek çağrısında bulundu.
