Bölgesel ticaret ve enerji güvenliği açısından stratejik önem taşıyan Zengezur Koridoru, Türkiye’yi hem Orta Asya hem de Avrupa’ya bağlayan kritik bir hat olarak öne çıkıyor. Ağustosta temeli atılan Kars–Iğdır–Aralık–Dilucu Demir Yolu Projesi, bu hattın ilk somut adımı oldu. Uzmanlara göre Zengezur, yalnızca lojistik değil, aynı zamanda enerji denkleminde de Türkiye’nin ağırlığını artıracak.
Enerji güvenliğinde stratejik avantaj
ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Oktay Tanrısever, Zengezur Koridoru’nun Hazar kaynaklarını Türkiye ve Avrupa’ya ulaştırmada en kısa güzergâh olduğunu vurguladı.
Tanrısever’e göre:
- Daha az ülke üzerinden geçmesi, hattı daha güvenli kılıyor.
- Rusya’nın baskısından uzak bir alternatif oluşturuyor.
- Petrol, doğal gaz ve elektrik iletimi için büyük potansiyel barındırıyor.
Ancak Tanrısever, bu potansiyelin hayata geçirilmesi için Ermenistan iç politikasındaki gelişmelerin ve Rusya’nın tutumunun belirleyici olacağını, güvenlik endişelerinin giderilmesinin zaman alabileceğini belirtti.
Avrupa için Rusya’dan bağımsız enerji kapısı
Tanrısever, AB ve ABD’nin Zengezur Koridoru’nu desteklediğini, çünkü hattın Rusya’nın enerji üzerindeki etkisini kırabileceğini söyledi. Ona göre proje kısa vadede değil, 3–5 yıl içinde gerekli altyapı ve siyasi uzlaşı sağlandığında bölgesel enerji geçişine somut katkı verebilir.
“Tamamlayıcı enerji halkası”
ASBÜ Ekonomi Bölümü’nden Prof. Dr. Levent Aydın ise Zengezur’un, halihazırda Türkiye üzerinden geçen TANAP, TürkAkım ve BTC gibi hatlara eklemlenecek bir tamamlayıcı enerji halkası olacağını belirtti.
Aydın’ın öne çıkardığı noktalar:
- Koridor sadece lojistik değil, aynı zamanda boru hatları, elektrik iletim hatları ve fiber optik altyapı için de kullanılabilir.
- Bugün için bir enerji hattı olmasa da, gelecekte TANAP’a paralel yeni bağlantılar ve hatta Türkmen gazı için alternatif bir rota olabilir.
- Enerji güvenliği açısından en kritik unsur olan çeşitlendirme, Zengezur üzerinden sağlanabilir.
ABD, AB ve Çin’in farklı hesapları
Aydın’a göre:
- ABD, hattı Rusya ve İran’ın etkisini sınırlayacak bir stratejik araç olarak görüyor.
- AB, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası enerji bağımlılığını azaltmak için koridora büyük önem veriyor.
- Çin ise Kuşak ve Yol Girişimi bağlamında Zengezur’u “koridor savaşlarının yeni cephesi” olarak değerlendiriyor.
Orta vadede enerji, kısa vadede ticaret
Uzmanlara göre Zengezur’un enerji boyutunun işlerlik kazanması 5–10 yıl alabilir. Ancak kara ve demiryolu taşımacılığı üzerinden ticaretin başlaması, kısa vadede güven artırıcı bir adım olacak.
