Afganistan’da Taliban yönetimi, haftalardır kademeli olarak uyguladığı kısıtlamaları bir adım ileri taşıyarak ülke genelinde interneti tamamen devre dışı bıraktı. Fiber optik hatlar kesildi, mobil ağlar sustu, televizyon ve radyo yayınlarında da ciddi aksamalar yaşandı. Uluslararası medya kuruluşları Kabil’deki ofisleriyle bağlantıyı kaybettiklerini bildirirken, ülkedeki milyonlarca insan bir anda dış dünyayla tüm iletişimini kaybetti.
“Ahlaksızlıkları önleme” gerekçesi
Taliban’dan resmi bir açıklama yapılmazken, BBC’nin diplomatik kaynaklara dayandırdığı bilgilere göre, kapatma kararı “ahlaksız içerikleri filtreleme” amacıyla alındı. İnternet izleme kuruluşu NetBlocks, Afganistan’ın şu anda “tam bir dijital karartma” yaşadığını duyurdu.
Eğitim ve ekonomi felç oldu
İnternet kesintisi, zaten ağır yaptırımlar altında ayakta kalmaya çalışan ekonomiyi daha da çıkmaza soktu. Bankacılık ve e-ticaret sistemleri durma noktasına geldi. Eğitim alanında ise dramatik sonuçlar ortaya çıktı. Çevrim içi derslere katılan binlerce öğrenci mağdur oldu. Takhar vilayetinde döviz bürosu işleten bir baba, kızlarının İngilizce derslerine giremediğini söylerken, başka bir kadın “Diploma alıp çevrim içi iş bulma hayalim yıkıldı” ifadelerini kullandı.
“Kuzey Kore’den daha izole”
Eski televizyon editörü Hamid Haidari, “Ülkenin üzerine yalnızlık çöktü. Afganistan artık Kuzey Kore’den daha izole” diyerek durumu özetledi. Eski milletvekili Mariam Solaimankhil ise sosyal medya üzerinden, “Afganistan’dan ses çıkmaması kulakları sağır eden bir sessizlik yarattı” mesajını paylaştı.
Kadın hakları üzerindeki baskının son halkası
Uzmanlara göre internet karartması, Taliban’ın son yıllarda attığı otoriter adımların devamı niteliğinde. Daha önce kadınların yazdığı kitaplar üniversite müfredatından çıkarılmış, insan hakları dersleri yasaklanmış ve 12 yaşından sonra kız çocuklarının eğitimi tamamen durdurulmuştu. Geçtiğimiz yıl ise ebelik programları kapatılarak binlerce kadın öğrencinin eğitim hakkı elinden alınmıştı.
Bir kadın öğrenci yaşadığı çaresizliği şu sözlerle anlattı:
“Ebelik bölümüm kapatıldıktan sonra tek umudum çevrim içi eğitimdi. İnternet kesildiğinde dünya karardı.”
