Dijitalleşme hızlandıkça bireylerin ve devletlerin en kritik kaynağı haline gelen veri, artık ekonomik gücün, siyasi nüfuzun ve hatta ulusal güvenliğin temel unsurlarından biri. Sağlık kayıtlarından finansal işlemlere, alışveriş alışkanlıklarından kamu hizmetlerine kadar her alan büyük teknoloji şirketlerinin bulut altyapılarına taşınıyor. Ancak bu süreç, “veri egemenliği” tartışmalarını da alevlendiriyor: Veriler kimin elinde ve kim bunlara erişebiliyor?
İngiltere–Google Anlaşması: Modernizasyon mu, Bağımlılık mı?
İngiltere hükümetinin Temmuz ayında açıkladığı Google iş birliği, kamu IT altyapısının kökten yenilenmesini hedefliyor. Google, NHS ve polis teşkilatı gibi kritik kurumlarda kullanılan, 30–40 yıllık eski sistemlerin yerini bulut tabanlı çözümlerle dolduracak. Bu modernizasyon karşılığında şirket, gelecekteki kamu projelerinde avantaj elde edecek.
Ancak uzmanlar, bu anlaşmanın “vendor lock-in” yani tek sağlayıcıya bağımlılık yaratma riskine işaret ediyor. Dahası, ABD’nin CLOUD Act yasası, Amerikan hükümetine İngiltere’de depolanan verilere erişim ihtimali tanıyor. Google, verilerin İngiltere’nin kontrolünde kalacağını ve olası müdahalelere dava açacağını söylese de, bu güvenceler tartışmayı sonlandırmıyor.
Microsoft ve Avrupa’daki Çıkmaz
Benzer bir tablo Avrupa’da da var. Microsoft, AB’de kamu sistemlerini modernize etmek için 5 milyar euroluk yatırım planlıyor. Ancak şirketin Fransa direktörü Anton Carniaux, CLOUD Act nedeniyle ABD makamlarının verilere erişmeyeceği konusunda garanti veremedi. Fransa ve Almanya’da “güvenilir bulut” girişimleri geliştirilse de, bağımlılık riski ortadan kalkmıyor.
Veri Egemenliği: Yeni Ulusal Güvenlik
Veri egemenliği, yalnızca teknik bir mesele değil; ulusal egemenliğin ayrılmaz parçası. Kendi vatandaşlarına ait veriyi yerel sistemlerde koruyamayan hükümetler, uzun vadede stratejik bağımlılığa sürüklenebilir. Ücretsiz veya düşük maliyetli hizmetlerin cazibesine kapılan devletler, büyük teknoloji şirketlerine teslim olduklarında geri dönüşü zor bir bağımlılık zinciri oluşturuyorlar.
Politico’nun da işaret ettiği gibi, dijitalleşmenin sağladığı verimlilik ve hız, egemenlik riskleriyle birlikte geliyor. Bu nedenle hükümetler için asıl soru şudur: “Modernleşme uğruna veri kontrolünü kimlere teslim ediyoruz?”
