ABD Başkanı Donald Trump, Gazze için hazırladığı yeni 20 maddelik barış planını, “insanlık tarihinin en büyük günlerinden biri” olarak tanımladı. ABD basınında Trump’ın aşırı iyimser çıkışlarıyla tanındığı belirtilirken, bu kez çıtanın çok yükseğe konduğu yorumları yapılıyor.
Gazze’deki insani durumun vahameti ve Hamas’ın 7 Ekim 2023 saldırılarının ardından rehin tuttuğu İsraillilerin akıbeti göz önüne alındığında, acıları sona erdirecek her umut uluslararası kamuoyunda dikkatle takip ediliyor.
Önceki Planlardan Daha Gerçekçi Mi?
CNN International’a göre Trump’ın planı, geçmişte ortaya konan “Gazze; Ortadoğu’nun Rivierası” vizyonlarına kıyasla daha gerçekçi bulunuyor. Planın aşamalı şekilde uygulanması, Gazze’de kalıcı bir barış süreci için alan açabilir.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun kamuoyu önünde desteğini açıklaması, planın Arap ve Müslüman liderlerle yapılan görüşmelerin izlerini taşıdığını gösteriyor.
Planların Tarihi ve Kaderi
Ortadoğu’da daha önce ABD, Avrupa ve Arap ülkelerinin öncülüğünde sayısız barış girişimi masaya konulmuş, ancak çoğu hayata geçirilememişti. Trump’ın, “yüzlerce, binlerce yıllık sorunları çözmeye çok yakınız” sözleri bu nedenle temkinli karşılanıyor.
Planın en kritik aşaması, Hamas’ın rehineleri 72 saat içinde serbest bırakması şartı. Bu gerçekleşmezse sürecin baştan çökebileceği belirtiliyor.
Eleştiriler ve Önceki Tecrübeler
Trump yönetiminin Ukrayna konusunda benzer barış iddialarıyla yola çıkıp başarısız olması, Gazze planına yönelik temkinli yaklaşımın artmasına yol açıyor. Eleştirmenler, Beyaz Saray’ın çatışmaların tarihi ve duygusal boyutlarını sıklıkla göz ardı ettiğini savunuyor.
Planın İçeriği ve Riskleri
Planın en büyük riski, Hamas’ın rehineleri kısa sürede bırakmayı reddetmesi. Bu durumda Netanyahu’nun “Gazze’de işi bitirmek” için Trump’tan aldığı desteği kullanabileceği iddia ediliyor.
Netanyahu’nun Hedefleri
İsrail Başbakanı Netanyahu, Washington’daki basın toplantısında planı desteklediğini açıkladı. Ancak İsrail’deki aşırı sağcı koalisyon ortakları, Hamas’ın tamamen ezilmesi ve Batı Şeria’nın ilhakı gibi hedeflerden vazgeçmiş değil.
ABD’li gözlemciler, Netanyahu’nun Trump’a destek açıklamasını Hamas’ın planı reddedeceği beklentisiyle yapmış olabileceğini ve böylece uluslararası baskı olmadan Gazze’ye saldırılarını artırabileceğini ifade ediyor.
Hamas’ın Tutumu
Hamas kanadında şüpheler hakim. Hamas Siyasi Büro üyesi Gazi Hamad, İsrail’in Katar’daki müzakerecileri hedef alan saldırısının barış niyetine zarar verdiğini savunuyor.
Hamad ayrıca, rehinelerin kısa sürede bırakılmasının Hamas’ın en güçlü kozunu kaybetmesi anlamına geleceğini belirtti. Filistinli siyasetçi Mustafa Barghouti ise plana dair “patlayıcı mayınlarla dolu” uyarısında bulunarak şunları söyledi:
“İsrail rehinelerini aldıktan sonra savaşı yeniden başlatmayacağının garantisi nerede?”
Filistinlilerin Sesi Eksik
Trump’ın planının diğer zayıf noktalarından biri, doğrudan Filistinlilerin sürece dahil edilmemesi. Plan, Gazze’nin uluslararası bir “Barış Kurulu” tarafından yönetilmesini öngörüyor.
Kurulda eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in de yer alacağı iddiası, bölgede “yeni sömürgecilik” tartışmalarını alevlendirdi. Barghouti, “Zaten İngiliz sömürgesinden kurtulmak için 100 yıldan fazla mücadele ettik, ardından İsrail işgali geldi. Şimdi yeniden mi?” sözleriyle tepki gösterdi.
