Hunterbrook soruşturması, Harvard kökenli olduğu öne sürülen nöroteknoloji şirketi BrainCo’nun FocusCalm kafa bantları aracılığıyla okul çocukları ve elit sporculardan beyin dalgası verileri topladığı; şirketin ise Çin devlet fonları ve yaptırımlı kurumlarla bağları olduğuna dair iddiaları gündeme taşıdı.
Cambridge — Harvard bağlantılı bir başlangıç hikâyesiyle tanınan BrainCo, dünya çapında spor kulüpleri, olimpik ekipler ve okullarla ilişkili olduğu iddialarıyla yeni bir tartışmanın merkezinde. Hunterbrook’un yürüttüğü kapsamlı soruşturmaya göre, şirketin FocusCalm adlı ticarî EEG kafa bantlarıyla toplanan veriler “bulutta” depolanmış; listeye Manchester City’den Formula 1 pilotlarına, Wimbledon yıldızlarına ve okul çocuklarına kadar uzanan isimler de dahil edildi.
Finansman ve siyah-beyaz bağlar
Soruşturmaya göre BrainCo, kuruluşundan beri Çin’deki devlet bağlantılı yatırım ağlarından ciddi biçimde destek aldı. 2017’den itibaren China Electronics Corporation (CEC) gibi kurumların şirkete yatırım yaptığı, 2024 itibarıyla Zhejiang eyaleti fonlarının milyonlarca dolar aktardığı iddia ediliyor. BrainCo ise bu tür iş birliklerini ve devlet bağlantılarını doğrudan reddediyor; ancak paylaşılan belgeler ve eski çalışan beyanları bulguları güçlendiriyor.
Harvard’la kurumsal ilişkisini vurgulayan iletişimler, üniversitenin ticari marka politikalarını ihlal ettiği gerekçesiyle daha önce uyarılmış; BrainCo’nun Cambridge’deki varlığının bir süre sonra Hangzhou’daki “Geleceğin Bilim ve Teknoloji Şehri”ne kaydığı belirtiliyor.
Kimlerden veri toplandı?
Dr. Riccardo Ceccarelli gibi spor doktorlarının verdiği demeçlere ve şirket ortaklıklarına göre, FocusCalm cihazlarıyla antrenman yapanlar arasında dünya sıralamasında üst düzey tenisçiler (ör. Jannik Sinner), alp disiplini efsaneleri (Mikaela Shiffrin), Formula 1 pilotları (Charles Leclerc gibi) ve bazı profesyonel futbol takımlarının oyuncuları yer alıyor. BrainCo ayrıca ABD Olimpiyat takımlarıyla ilişkilerinden söz ediyor.
Öte yandan Hunterbrook’un ele geçirdiği sözleşmeler ve belgeler, şirketin Çin’in Ningxia bölgesinde okul çocuklarına yönelik dağıtım yaptığına; 2018’de tanıtılan Focus EDU programının ise uluslararası eleştiriler çektiğine işaret ediyor. Ningxia örneği, azınlık politikaları ve gözetim endişeleri bağlamında özellikle tartışmalı kabul ediliyor.
Veri iddiaları, şirketin söylemleriyle çelişiyor
BrainCo’nun resmi söylemi, ham EEG verilerinin “her kullanımın sonunda uygulamadan silindiği” yönünde. Buna karşılık soruşturmada sunulan belgeler; eskiden yayımlanmış gizlilik politikası metinleri, bir patent başvurusu ve GitHub’daki geliştirici dokümanları BrainCo cihazlarının veriyi düzenli aralıklarla buluta gönderdiğini ve üçüncü taraf erişimine açıklık getirdiğini gösteriyor. Bir eski çalışan, cihazların “çok gelişmiş” olmadığı görüşünü paylaşırken; spor doktorları ise oturumların bulutta saklandığını doğruluyor.
Verinin Çin’deki ofislere veya Çinli ortaklara ulaşması hâlinde, güncellenen ulusal güvenlik yasaları gereğince devletin erişim talepleri söz konusu olabileceği uzmanlarca vurgulanıyor. Bu bağlamda Mercator ve diğer analistlerin uyarıları, Çin merkezli şirketlerin veriyi paylaşma yükümlülüklerinin belirsizliği üzerinde yoğunlaşıyor.
Askerî ve çift kullanımlı kaygılar
Hunterbrook’un bulguları, BrainCo’nun Unitree ve Huawei gibi Çin’de güçlü devlet/askerî bağlantıları olduğu iddia edilen şirketlerle ilişkilendirilebileceğini öne sürüyor. BrainCo’nun teknolojisinin insansı robotlara entegre edilebildiği, nöro-verinin robotik ve yapay zekâ modellerinde kullanılabileceği endişesi dile getiriliyor. Uzmanlar, BCI (beyin–bilgisayar arayüzü) alanındaki verinin tıp ve spor haricinde askeri veya gözetim amaçları için de kullanılma potansiyeline dikkat çekiyor.
Duke Üniversitesi’nden biyoetik uzmanı Nita Farahany’nin de işaret ettiği üzere, yapay zekâ ve makine öğrenimi ilerledikçe “gürültü” olarak görülen verilerin bile anlamlı sinyallere dönüştürülebileceği; dolayısıyla ham sinyallerin birikiminin stratejik bir varlık haline geldiği uyarısı sorgulamanın önemini artırıyor.
BrainCo ne diyor?
Şirket, Hunterbrook’un bazı iddialarını “temelsiz spekülasyon” ve yanlış beyan olarak nitelendirip yalanlıyor ve raporun yayınlanmasının kendilerine zarar vereceğini söyleyerek hukuki adım tehdidinde bulundu. Aynı zamanda şirket, cihazlarının ana pazarının tıp ve eğitim teknolojileri olduğunu ve askeri amaçlara hizmet etmediğini öne sürüyor.
Ne değişebilir?
Bu iddialar, nöroteknoloji ürünleri ile ilgili regülasyon, veri güvenliği ve ulusal güvenlik tartışmalarını yeniden alevlendirebilir. Kongre düzeyindeki uyarılar, BCI teknolojilerinin izlenmesi ve sınırlandırılması çağrılarını artırmıştı; böyle bir ortamda şirketlerin finansman kaynakları, veri depolama ve paylaşım pratikleri daha sıkı denetime tabi tutulabilir.
Sonuç: Hunterbrook’un yayınladığı belgeler ve görüşler, BrainCo’nun hem finansman bağlantıları hem de veri toplama pratikleri konusunda ciddi soru işaretleri bırakıyor. Şirketin reddiyelerine rağmen, uzmanlar ve eski çalışan beyanları; beyin verisi gibi hassas bilgiler söz konusu olduğunda şeffaflık ve bağımsız denetimin öneminin arttığını bir kez daha gösteriyor.
