ABD merkezli Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü (ISIS) tarafından yayımlanan son rapor, İran’ın İsrail saldırılarında hedef alınan nükleer tesislerde yürüttüğü çalışmalara dikkat çekti. Raporda, Tahran’ın özellikle haziran ayında iki kez vurulan ve “Müjde” ya da “Lavisan 2” olarak bilinen üste, olası nükleer silah geliştirme faaliyetlerine dair izleri ortadan kaldırmaya çalıştığı öne sürüldü.
İsrail saldırıları ve Lavisan 2 üssü
İsrail’in 13 ve 22 Haziran’daki hava operasyonlarında Lavisan 2’deki bazı binalar ağır hasar aldı. Bunlar arasında ABD tarafından yaptırım listesine alınan, Şehit Kerim Grubu’na ait bir yapı da bulunuyor. Söz konusu grup, İran Savunma Araştırmaları ve İnovasyon Kurumu (SPND) bünyesinde faaliyet gösteriyor.
UAEA denetimindeki boşluk
Raporda, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) geçmişte İran’ın gizli silah geliştirme programı AMAD ile Lavisan 2 arasında bağlantı kurduğu, ancak hiçbir zaman tesiste denetim yapamadığı hatırlatıldı. ABD ve UAEA istihbaratına göre İran, AMAD planını 2003’te sonlandırmıştı. Ancak İsrail ve ABD, Tahran’ın gizli biçimde nükleer silah çalışmalarını sürdürdüğünü iddia ediyor.
Diplomatik baskılar artıyor
İran’ın faaliyetleri yalnızca İsrail ve ABD’nin değil, Avrupa’nın da gündeminde. Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, Tahran’ın yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde, 2015 Nükleer Anlaşması kapsamında yer alan “snapback” mekanizmasını devreye sokarak BM yaptırımlarını geri getirmekle tehdit ediyor. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi ise bu adımın “UAEA-Tahran işbirliğini tehlikeye atacağını” belirtti.
Bölgesel kriz ve ateşkes süreci
İsrail’in 13 Haziran’daki saldırısıyla başlayan gerginlik, kısa sürede ABD ve İran’ı da içine alan çatışmalara dönüştü.
- 22 Haziran’da ABD, İran’daki İsfahan, Fordo ve Natanz tesislerine hava saldırısı düzenledi. Operasyonda 14 adet “sığınak delici” GBU-57 bombası kullanıldı.
- 23 Haziran’da İran, ABD’nin Katar’daki El-Udeyd Hava Üssü’nü hedef aldı. Ancak saldırının önceden Washington’a bildirildiği ve can kaybı yaşanmadığı aktarıldı.
- 24 Haziran’da Washington, taraflar arasında ateşkes sağlandığını duyurdu.
İran’ın resmi tutumu
Tahran yönetimi, yıllardır olduğu gibi nükleer silah geliştirdiği iddialarını kesin bir dille reddediyor. İran yetkilileri, ülkenin nükleer programının yalnızca barışçıl amaçlarla yürütüldüğünü savunuyor. Ancak son saldırılar, uluslararası şüpheleri ve diplomatik baskıları daha da artırmış durumda.
