Rusya ile Batı arasında yeni bir gerilim dalgası, Ukrayna’ya Tomahawk tipi uzun menzilli seyir füzelerinin sağlanması tartışmasıyla alevlendi. Kremlin, bu füzelerin Ukrayna tarafından Rus hedeflerine karşı kullanılması hâlinde —özellikle hedefleme ve ateşleme süreçlerinde Amerikan askerlerinin rol oynayabileceği yönündeki ihtimaller— Washington’un fiilen çatışmaya sürüklenebileceği uyarısında bulundu.
Kremlin: “Soru şu — kim fırlatacak, kim hedef belirleyecek?”
Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, konuyla ilgili açıklamasında iki kritik soruyu öne çıkardı: “Bu füzeleri sadece Ukraynalılar mı fırlatacak, yoksa Amerikan askerleri de mi?” ve “Doğrudan hedeflemeyi Amerikalılar mı belirleyecek?” Peskov’un vurguladığı endişe, ateşleme ve hedef belirleme süreçlerinde taraflar arası rol paylaşımının çatışmanın niteliğini değiştirebileceği yönünde.
Tomahawk nedir, menzili ne kadar?
Tomahawk, ABD menşeli bir seyir füzesi ailesi; kara hedeflerini yüksek hassasiyetle vurabiliyor ve hem deniz hem kara platformlarından konuşlandırılabiliyor. Kullanılan navigasyon sistemleri (GPS ve atalet navigasyonu) ile düşük irtifada uçuş yapıp radar tespitini zorlaştırıyor. Verilen menziler yaklaşık 1.550 mil, yani yaklaşık 2.495 kilometre civarında — bu menzil, Moskova’yı doğrudan Ukrayna’nın vurma imkânı içine sokuyor.
Washington cephesi: Talep değerlendiriliyor
ABD iç siyasetinde ve yönetim çevrelerinde Kiev’in Tomahawk talebi tartışılıyor. Başkan Yardımcısı JD Vance, Fox News’e yaptığı açıklamada Başkan Trump’ın konuyu değerlendirdiğini söyledi. Bazı açıklamalarda, füzelerin tedarik sürecinin Avrupa üzerinden yürütülebileceği ve önce müttefiklere satılıp ardından Ukrayna’ya aktarılabileceği öne sürüldü.
Kremlin’in kırmızı çizgileri ve Rusya’nın doktrin uyarısı
Moskova, daha önce de Batı kaynaklı konvansiyonel füze tedariklerinin “savaşın seyrini değiştirebileceği” uyarısında bulunmuş; geçen yıl Rusya, Batı’dan gelen bazı sistemlerin kullanımının güncellenmiş nükleer doktrin uyarınca yanıtı tetikleyebileceğini ima etmişti. Bu bağlamda Tomahawk gibi çok uzun menzilli hassas silahların devreye girmesi, Kremlin tarafından potansiyel olarak “kırmızı çizgiye yaklaşmak” olarak algılanıyor.
Kiev cephesi: “Savaşı bitirecek tek şey” iddiası
Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, Washington ve Batı’dan daha etkili silah teslimatları talep ederken Axios’a verdiği röportajda “Rusya’yı savaşı bitirmeye zorlayacak tek şey” ifadesini kullanmış; bazı yetkililer bunun Tomahawk’larla ilişkili bir talep olduğunu belirtmişti. Ukrayna tarafı, daha uzun menzilli ve hassas sistemlerin sahadaki güç dengesini değiştireceğini savunuyor.
Olası sonuçlar: Tırmanma riskleri ve yasal-siyasi sorular
Uzmanların ve diplomatik çevrelerin işaret ettiği riskler şöyle özetlenebilir:
- Kaza veya yanlış hedefleme riski: Uzun menzilli hassas silahlar hedefleme hataları veya istihbarat kaynaklı yanlışlıklar nedeniyle sivil altyapıyı vurabilir.
- Dolaylıdan doğrudana kayma: Eğer ateşleme veya hedef belirleme süreçlerinde ABD personeli açık rol oynarsa, Rusya bunun “doğrudan müdahale” olarak değerlendirilmesini gerekçe göstererek misilleme yoluna gidebilir.
- Nükleer doktrin riski: Moskova’nın söyleminde daha önce yapılan atıflar, bazı konvansiyonel eylemlerin stratejik tepki riskini artırabileceği endişesini doğuruyor.
Diplomaside nasıl ilerlenir?
Bu tür yüksek riskli silah tedarik taleplerinde şeffaflık, kısıtlayıcı kullanım protokolleri ve sıkı denetim mekanizmaları kritik öneme sahip. Bir başka ihtimal de, Batı’nın füzeleri teslim etmek yerine daha kısa menzilli sistemler, hava savunma ve istihbarat desteği gibi alternatif şekillerde desteği sürdürmesi. Ancak Kiev için “etkili” kabul edilen seçenekler sınırlı ve zaman baskısı da yüksek.
