Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in imzaladığı kararnameyle, Türkiye merkezli Anadolu Efes ile AB InBev’in ortak olduğu Rusya operasyonları üzerinde Moskova’nın aldığı denetim/eldekoyma adımı, hem şirketin hem de Türkiye–Rusya ekonomik ilişkilerinin gündeminde önemli bir kırılma yarattı. Kararın ardından Rusya’daki 11 bira fabrikası, 3 malt tesisi ve 1 preform fabrikası gibi üretim altyapısına yönelik kontrolün el değiştirdiği, el konulan varlıkların değerinin ise yaklaşık 2 milyar dolar olduğu bildirildi.
Kısa kronoloji
- 2022 sonrası çıkış çabaları: Batılı birçok şirketin Rusya’dan çıkış aradığı dönemde Anheuser-Busch InBev (AB InBev) Rusya’daki faaliyetlerinden çıkma kararı aldı. AB InBev ile Anadolu Efes arasındaki ortaklık Atlantik-Asya bağlantılı bir yapıdaydı; iki grubun Rusya’daki varlıkları uzun süredir ortak işletiliyordu.
- 2023–2024 onay sorunları: AB InBev’in payını Anadolu Efes’e devretme planları, Rus makamlarının onayını alamadı; Moskova, satışı engelledi ve daha sonra geçici yönetim ataması gibi adımlar attı. Kremlin 30 Aralık 2024 tarihli bir kararla ilgili varlıkları geçici yönetim altına aldı.
- 2025 finansal raporlaması: Anadolu Efes, 2025 ilk çeyrek ve ara dönem raporlarında Rusya operasyonlarının finansal konsolidasyon kapsamından çıkarıldığını, bu faaliyetlerin “finansal yatırım” olarak raporlandığını açıkladı.
Kararın niteliği
Rusya’nın adımı teknik olarak sıklıkla “geçici dış yönetim” veya devletin yetkili bir grup aracılığıyla varlıkları denetim altına alma şeklinde duyuruldu. Bu uygulama yabancı yatırımcıların fiili kontrolünü sınırlandırıyor. Daha önce Danone ve Carlsberg örneklerinde de aynı yöntem uygulanmıştı.
Mali ve muhasebe etkisi
Anadolu Efes, 1 Ocak 2025 itibarıyla Rusya operasyonlarını konsolide finansallarından çıkardı. Bu durum gelir kaybını uzun vadede artırabilir. Şirket raporlarında varlıkların “finansal yatırım” olarak sınıflandırıldığı ve önemli değer düşüklüğü kayıtları yapıldığı belirtildi.
Piyasa ve paydaş tepkisi
Şirket hisseleri benzer açıklamalardan sonra volatilite yaşadı. Yatırımcı algısında hukuki belirsizlik ve kalıcı gelir kaybı endişesi öne çıkıyor. AB InBev de bu süreçte kendi küresel yatırımcılarına benzer uyarılar yaptı.
Benzer davalar
Carlsberg’in Baltika ve Danone’in Rusya iştirakleri örneklerinde de satış onaylanmadı ve devlet yanlısı yapılara devredildi. Anadolu Efes–AB InBev dosyası benzer bir çizgi izliyor.
Olası hukuki yollar
- Uluslararası tahkim ve tazminat davaları
- Türkiye–Rusya arasında diplomatik müzakereler
- Rusya iç hukukunda itiraz
Bu yolların hepsi uzun ve riskli süreçler barındırıyor.
Türkiye–Rusya ilişkilerine etkisi
Enerji ve tarım gibi alanlarda işbirliği güçlü kalsa da, Anadolu Efes örneği yatırımcı güvenini zedeliyor. Ankara bu meseleyi diplomatik pazarlıklarda gündeme getirebilir.
